Historia filmu polskiego: Od pleografu do "Pokolenia" (1894-1955) 03-FP-11FKMDL
Treści programowe dla przedmiotu:
- zajęcia wprowadzające; periodyzacja polskiego kina od pierwszej projekcji filmowej do przełomu 1989 roku,
- sytuacja społeczno-kulturowa i społeczno-polityczna na ziemiach polskich u progu XX wieku; konsekwencje społeczno-kulturowe procesu industrializacji i urbanizacji oraz nowych osiągnięć cywilizacyjnych; znamiona kultury masowej na ziemiach polskich,
- pierwszy próby "ożywienia fotografii" na ziemiach polskich; osiągnięcia polskich wynalazców: D. Zonera, P. Lebiedzińskiego, J. i J. Popławskich, J. Szczepanika; Kazimierz Prószyński - konstruktor i wynalazca; pierwszy pokazy kinematograficzne na ziemiach polskich: Warszawa, Łódź, Kraków, Poznań; pierwsi widzowie widowisk kinematograficznych: reakcje, oczekiwania, oceny, prognozy,
- Bolesław Matuszewski - pioner teorii filmu - film jako źródło historyczne; film jako źródło informacji, rozrywska, forma spędzania wolnego czasu; czy kinematograf był rozrywką jarmarczną?,
- pierwsze kina na ziemiach polskich; pierwsze realizacje filmowe, filmy dokumentalne, początki produkcji fabularnej,
- literatura na ekranie: pierwsze adaptacje utworów literackich na ziemiach polskich; pierwociny krytyki filmowej, literaci o filmie,
- polska myśl filmowa okresu młodopolskiego; Włodzimierz Perzyński, Leo Belmont, Zygmunt Wasilewski, Tadeusz Dąbrowski, Marian Stępowski; znaczenie tekstu Karola Irzykowskiego "Śmierć kinematografu?" (1913),
- sytuacja polskiej kinematografii w okresie pierwszej wojny światowej w kontekście społeczno-politycznym; rozkwit filmu patiotycznego i melodramatu,
- Polska u progu niepodległości; krajobraz społeczno-polityczno-kulturowy początków II Rzeczpospolitej,
- początek kinematografii polskiej w niepodległym kraju, tematy i gatunki dominujące, rola i znaczenie adaptacji polskiej klasyki literackiej; indywidualności twórcze: F. Zyndram-Mucha, W. Biegański, L. Trystan; film żydowski na ziemiach polskich w latach 20.,
- polska myśl filmowa lat 20.; autorzy: J.S. Bystroń, L. Trystan, T. Peiper, J. Jedlicz, K. Estreicher, A. Świętochowski, A. Stern, S. Zahorska,
- sytuacja społeczno-polityczna w Polsce u progu lat 30.,
- przełom dźwiękowy w polskiej kinematografii; pierwszy polski dźwiękowiec, pierwsze reakcje na wprowadzenie dźwięku do filmu,
- twórczość filmowa lat 30.; filmy o tematyce historyczno-martyrologicznej: wojna 1920 rok, I rewolucja 1905 rok; jako tematy filmowe; rozkwit komedii filmowej, związki filmu z kabaretem,
- polska komedia filmowa - w kręgu inspiracji muzyką i kabaratem literackim (dwa zajęcia),
- kino gatunków w latach trzydziestych: melodramat,
- kino gatunków w latach trzydziestych: film historyczny,
- kreacje obrazu w polskim filmie międzywojnia: inspiracje plastyczne, działalność operatorów filmowych, folklor na ekranie, teoria Jana Bułhaka, "Biały ślad" A. Krzeptowskiego,
- kulturowa specyfika filmów melodramatycznych z lat 30.; aktorstwo filmowe lat 30.; wielkie gwiazdy polskiego kina,
- w stronę filmu artystycznego; hasło walki o film społecznie użyteczny; działalność START-u, twórczość A. Forda, J. Gardana, pierwsze filmy folklorystyczne; filmy młodych w kręgu START-u,
- film polski w okresie II wojny światowej,
- filmy londyńskiego Biura Filmowego,
- kino polskie w latach 1945-49,
- socrealizm filmowy,
- okoliczności powstania polskiej szkoły filmowej.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- zna najważniejsze kierunki i nurty w historii kina polskiego, twórców i dzieła je reprezentujących,
- potrafi wskazać przyczyny i skutki ewolucji rodzimej kinematografii na tle przemian kulturowych, społecznych i politycznych,
- potrafi ilustrować dane zjawiska społeczne, polityczne, kulturowe konkretnymi dziełami filmowymi lub wytłumaczyć je w odniesieniu do nurtów i kierunków filmowych,
- potrafi zanalizować daną sytuację historyczną w relacji z konkretnym kierunkiem filmowym lub twórczością artysty,
- potrafi uzasadnić swoje wybory i oceny wobec poszczególnych dzieł filmowych rodzimej kinematografii,
- potrafi interpretować dzieła filmowe polskiego kina,
- ma świadomość roli polskiego dziedzictwa kulturowego i z szacunkiem odnosi się do niego.
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania:
- praca semestralna – analiza i interpretacja wybranego polskiego dzieła filmowego z okresu omawianego na zajęciach (praca złożona pod koniec semestru w terminie określonym przez prowadzącego),
- egzamin ustny po trzech semestrach.
Literatura
Zalecana literatura:
Lektury obowiązkowe:
Historia filmu polskiego (wszystkie tomy - 6] - wybrane zagadnienia, zgodne z zainteresowaniami.
Małgorzata Hendrykowska: Kronika kinematografii polskiej 1895-1991 (właściwe hasła).
Tadeusz Lubelski: Historia kina polskiego 1895-2014, Kraków 2016.
Leksykon polskich filmów fabularnych, red. Jan Słodowski, Warszawa 1997.
Lektury dodatkowe (minimum 6 do wyboru):
E. Zajiček: Poza ekranem..., Warszawa 1992.
M. Hendrykowska: Śladami tamtych cieni..., Poznań 1993.
M. Giżycki: Walka o film artystyczny w międzywojennej Polsce, Warszawa 1989.
M. Giżycki: Awangarda wobec kina, Warszawa 1996.
A. Madej: Mitologie i konwencje. O polskim kinie fabularnym XX-lecia międzywojennego, Kraków 1994.
K. Irzykowski: X muza, Kraków 1982.
B. Matuszewski: Nowe źródło historii. Ożywiona fotografia, Warszawa 1995.
J. Semilski, J. Toeplitz: Owoc zakazany.
B. Gierszewska: Czasopiśmiennictwo filmowe w Polsce do roku 1939.
B. Gierszewska: Mniszkówna... i co dalej w polskim kinie? Wybór tekstów z czasopism filmowych XX-lecia międzywojennego.
N. Gross: Film żydowski w Polsce, Kraków 2002.
S. Janicki: Polskie filmy fabularne 1902-1988 (właściwe rozdziały).
W. Otto: Literatura i film w kulturze polskiej XX-lecia międzywojennego, Poznań 2007.
A. Madej: Kino-władza-publiczność. Kinematografia polska w latach 1944-1949.
T. Lubelski: Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945-1961, Kraków 1992.
K. Eberhardt: O polskich filmach, Warszawa 1982.
S. Ozimek: Film polski w wojennej potrzebie, Warszawa 1974.
P. Zwierzchowski: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000.
M. Hendrykowski: Polska szkoła filmowa jako formacja artystyczna, „Kwartalnik Filmowy” 1997, nr 17.
„Szkoła polska”. Powroty, Red. E. Nurczyńska-Fidelska, Łódź 1998.
Polska szkoła filmowa. Poetyka i tradycja, red. J. Trzynadlowski, Wrocław 1976.
Syndrom konformizmu? Kino polskie lat sześćdziesiątych, Katowice 1984.
„Kwartalnik Filmowy” 1994, nr 6 (socrealizm a film).
T. Sobolewski: Za duży blask. O kinie współczesnym, Tu: Filmowa polska (Skolimowski, Munk, Kutz, Has- 2x), Kraków 2004.
Polskie kino lat 1918-1939. Zagadnienia wybrane, Red. Z. Wyszyński, Warszawa 1980.
Grażyna Stachówna, Polański od A do Z, Kraków 2002.
D. Dabert: Kino moralnego niepokoju, Poznań 2003.
Analizy i interpretacje. Film polski, pod red. A. Helman i T. Miczki, Katowice 1984.
Człowiek z ekranu. Z antropologii postaci filmowej, pod red. M. Jankun-Dopartowej i M. Przylipiaka, Kraków 1996.
Cz. Dondziłło: Młode kino polskie lat siedemdziesiątych, Warszawa 1985.
A. Insdorf: Podwójne życie, powtórne szanse. O filmach Krzysztofa Kieślowskiego, Kraków 2001.
Kino Krzysztofa Kieślowskiego, red. T. Lubelski, Kraków 1997.
M. Kornatowska: Wodzireje i amatorzy, Warszawa 1990.
Widziane po latach. Analizy i interpretacje filmu polskiego, pod red. M. Hendrykowskiej, Poznań 2000.
S. Bobowski: Dyskurs filmowy Zanussiego, Wrocław 1996.
Twórczość Andrzeja Wajdy, „Kwartalnik Filmowy” 1996/1997, nr 15/16.
Filmowy świat Andrzeja Wajdy, red. E. Nurczyńska-Fidelska, Kraków 2003.
M. Hendrykowski: Film jako źródło historyczne, Poznań 2000.
„Kwartalnik Filmowy” 1997 nr 17 i 18. Numery monograficzne: Kino polskie.
Poloniści o filmie, red. M. Hendrykowski, Poznań 1997.
Andrzej Kondratiuk, red. M. Hendrykowski, Poznań 1996.
Kino polskie w 10 sekwencjach, red. E. Nurczyńska-Fidelska, Łódź 1996.
Katarzyna Citko, Tradycja, kultura, egzystencja w „Brzezinie” i „Pannach z Wilka” Andrzeja Wajdy, Kraków 1998.
Debiuty polskiego kina, red. M. Hendrykowski, Poznań 1998.
Ewelina Nurczyńska-Fidelska, Polska klasyka literacka według Andrzeja Wajdy, Łódź 1998.
Mariola Jankun-Dopartowa, Gorzkie kino Agnieszki Holand, Gdańsk 2000.
Autorzy kina polskiego, red. G. Stachówna, J. Wojnicka Kraków 2004.
Dorota Skotarczak, Obraz społeczeństwa PRL w komedii filmowej, Poznań 2004.
Iwona Grodź, „Rękopis znaleziony w Saragossie, Poznań 2005.
Krzysztof Kornacki, Kino Polskie wobec katolicyzmu, Gdańska 2005.
Iwona Kurz, Twarze w tłumie. Wizerunki bohaterów wyobraźni zbiorowej w kulturze polskiej lat 1955-1969, Warszawa 2005.
Piotr Zwierzchowski, Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005.
Ewa Gębicka, Między państwowym mecenatem a rynkiem. Polska kinematografia po 1989 roku w kontekście transformacji ustrojowej, Katowice 2006.
Iwona Sowińska, Polska muzyka filmowa 1945-1968.
Małgorzata Hendrykowska, Smosarska, Poznań 2007.
Marek Hendrykowski, Andrzej Munk, Poznań 2007.
Kino Polskie po 1989 roku, red. P. Zwierzchowski i D. Mazur, Bydgoszcz 2007.
Natasza Korczarowska, Ojczyzny prywatne. Mitologia przestzreni prywatności w filmach T. Konwickiego, J.J. Kolskiego, A. Kondratiuka, Kraków 2007.
Monika Talarczyk-Gubała, PRL się śmieje, Warszawa 2007.
Arkadiusz Gajewski, Polski film sensacyjno-kryminalny (1960-80), Warszawa 2008.
Iwona Grodź, Zaszyfrowane w obrazie. O filmach W. J. Hasa, Gdańsk 2008.
Marek Hednrykowski, polska szkoła filmowa, Poznań 2019.
Kino polskie: reinterpretacje. Historia-ideologia-polityka, red. K. Klejsa, E. Nurczyńska-Fidelska, Kraków 2008.
Wojciech Otto, Zdzisław Maklakiewicz, Warszawa 2008.
Marek Hendrykowski, Komeda, Poznań 2009.
Kino polskie jako kino narodowe, red. T. Lubelski, M. Stroiński, Kraków 2009.
Piotr Marecki, Kino niezależne w Polsce 1989-2009, Warszawa 2009.
Katarzyna Maka-Malatyńska, Agnieszka Holland, Warszawa 2009.
Andrzej Szpulak, Filmy Wojciecha Marczewskiego, Poznań 2009.
Magdalena Lebecka, Lech Majewski, Warszawa 2010.
Marcin Maron, Dramat czasu i wyobraźni. Filmy Wojciecha J. Hasa, Kraków 2010.
Małgorzata Hendrykowska, Film polski wobec wojny i okupacji, Poznań 2011.
Kino polskie wobec II wojny Światowej, red. P. Zwierzchowski, D. Mazur, M. Guzek, Bydgoszcz 2011.
Wojciech Otto, Obrazy niepełnosprawności w polskim filmie, Poznań 2012.
Katarzyna Mąka-Malatyńska, Widok z tej strony, Przedstawienia Holocaustu w polskim filmie, Poznań 2013.
Justyna Czaja, Ekranowe życie mitu. Powstanie warszawskie w polskim filmie fabularnym, Pozna 2018.
Marek Hendrykowski, Polska szkoła filmowa, Poznań 2018.
Marcin Maron, Romantyzm i kino. Idee i wyobrażenia romantyczne w filmach polskich reżyserów lat 1947-1990, Lublin 2019.
Kanon filmowy:
Dziewczęta z Nowolipek – J. Lejtes
Strachy – E. Cękalski, K. Szołowski
Znachor – M. Waszyński
Trędowata – J. Gardan
Ostatni etap – W. Jakubowska
Piątka z ulicy Barskiej – A. Ford
Film socrealistyczny – jeden do wyboru
Pokolenie – A. Wajda
Człowiek na torze – A. Munk
Eroica – A. Munk
Zezowate szczęście – A. Munk
Pasażerka – Andrzej Munk
Popiół i diament – A. Wajda
Kanał – A. Wajda
Niewinni czarodzieje – A. Wajda
Ostatni dzień lata – T. Konwicki
Zaduszki – T. Konwicki
Nikt nie woła – K. Kutz
Krzyż Walecznych – K. Kutz
Pociąg – J. Kawalerowicz
Matka Joanna od aniołów – J. Kawalerowicz
Do widzenia, do jutra – J. Morgenstern
Pożegnania – W. J. Has
Pętla – W. J. Has
Jak być kochaną – W. J. Has
Świadectwo urodzenia – Stanisław Różewicz
Nóż w wodzie – R. Polański
Rysopis – J. Skolimowski
Komedia lat sześćdziesiątych – jedna do wyboru
Faraon – J. Kawalerowicz
Wesele - A. Wajda
Rękopis znaleziony w Saragossie – W. J. Has
Panny z Wilka – Andrzej Wajda
Żywot Mateusza – W. Leszczyński
Struktura kryształu – K. Zanussi
Barwy ochronne – K. Zanussi
Aktorzy prowincjonalni – A. Holland
Wodzirej – F. Falk
Amator – K. Kieślowski
Przypadek – K. Kieślowski
Człowiek z marmuru – A. Wajda
Ziemia obiecana – A. Wajda
Konopielka – W. Leszczyński
Dreszcze – W. Marczewski
Bez końca – K. Kieślowski
Kornblumenblau – L. Wosiewicz
Przesłuchanie – Ryszard Bugajski
Matka Królów – Janusz Zaorski
Dekalog – Krzysztof Kieślowski (jeden do wyboru)
Austeria – Jerzy Kawalerowicz
Sanatorium pod Klepsydrą – Wojciech J. Has
Ucieczka z kina Wolność – W. Marczewski
Psy – Władysław Pasikowski
Jańcio Wodnik – Jan Jakub Kolski
Śmierć jak kromka chleba – Kazimierz Kutz
Trzy kolory – Krzysztof Kieślowski (Niebieski lub Czerwony do wyboru)
Pan Tadeusz lub Zemsta – Andrzej Wajda
Cześć, Tereska – Robert Gliński
Dzień świra – Marek Koterski
Pianista – Roman Polański
Mój Nikifor – Krzysztof Krauze
Wesele – Wojciech Smarzowski
Plac Zbawiciela – Krzysztof Krauze, Joanna Kos-Krauze
Ida – Paweł Pawlikowski
Dług – Krzysztof Krauze
Europa, Europa – A. Holland
W ciemności – A. Holland
Historie miłosne – J. Stuhr
Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową – K. Zanussi
Edi – P. Trzaskalski
Wojaczek – L. Majewski
Wrony, Nic, Jestem, Pora umierać – D. Kędzierzawska (jeden do wyboru)
33 sceny z życia – M. Szumowska
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: