Filozofia i literatura 03-FL-22ZUf
Treści programowe dla przedmiotu:
- ogólne rodzaje związków między literaturą a filozofią (dzieło literackie jako wyraz stanowiska filozoficznego, literackie wymiary tekstu filozoficznego, filozofia jako źródło inspiracji lub temat utworu literackiego, pisarze-filozofowie itp.),
- przykładowe formy literackie (gatunki, odmiany, style itd.) wobec form filozoficznych, ich wzajemne relacje oraz przenikanie się, np. dialog literacko-filozoficzny od Platona do Lema, tradycja myślenia esejem, solilokwium od Augustyna do Joyce’a, alegoria jako filozofia o mechanice literatury, rola listu w republice uczonych, fragment – Schlegel, Nietzsche,
- wybrane prądy, szkoły i grupy literackie wobec kierunków filozoficznych (np. powieść realistyczna wobec pozytywizmu i scjentyzmu, powieść i eseje egzystencjalistów wobec ich własnej filozofii, tendencje awangardowe w sztuce wobec kryzysu filozofii, literatura i myślenie po Zagładzie, historia a herstoria literatury wobec filozofii feministycznej),
- wybrane literackie idiomy pisarskie wobec konkretnych stanowisk/problemów filozoficznych (np. poezja Szymborskiej wobec filozofii Platona; Białoszewski wobec Kartezjusza, dialog Herberta z racjonalizmem, powieści Eco wobec postmodernizmu filozoficznego, powieści Lema wobec posthumanizmu i transhumanizmu); pisarstwo i krytyka literacka jako odmiana filozofii – np. George Bataille, Maurice Blanchot, Tadeusz Sławek). Filozofia jako rodzaj pisarstwa – np. Derrida, Deleuze, Haraway,
- historyczność związków filozofii i literatury (diachroniczne aspekty współdziałania/rywalizacji między pojęciami, dziełami czy koncepcjami literackimi i filozoficznymi),
- pisarze jako filozofowie (np. Dostojewski, Mann, Gombrowicz, Miłosz, Wat). Filozofowie jako interpretatorzy literatury (np. Hegel, Schelling, Cieszkowski, Marks, Schopenhauer, Nietzsche, Benjamin, Gadamer, Deleuze, Agamben, Derrida, Bielik-Robson).
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- potrafi wskazać i opisać zależności zachodzące między filozofią i literaturą, zarówno w wymiarze historycznym, jak i współczesnym,
- potrafi scharakteryzować szereg gatunków wspólnych dla literatury i filozofii,
- potrafi wyjaśnić, na czym polega filozoficzny kontekst dzieła literackiego i literackość dzieła filozoficznego (na wybranych przykładach),
- rozumie i potrafi wyjaśnić, jaką rolę odgrywała literatura w wybranych systemach filozoficznych,
- zna twórczość wybranych pisarzy-filozofów i filozofów-pisarzy, potrafi ją omówić posługując się wybranymi przykładami.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (5,0; bdb): student posiada obszerną wiedzę o związkach literatury z filozofią; ze zrozumieniem i biegle posługuje się podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje bardzo dobrą znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada głęboką świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go bardzo wysoka świadomość ich historycznego rozwoju; swobodnie, samodzielnie i krytycznie stosuje nabytą wiedzę w praktyce: biegle analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, w razie potrzeby uruchamiając konteksty komparatystyczne i interdyscyplinarne; legitymuje się bardzo dobrą umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.
dobry (db; 4,0): student posiada znaczną wiedzę o związkach literatury z filozofią; posługuje się ze zrozumieniem podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje dobrą znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada zadowalającą świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go wysoka świadomość ich historycznego rozwoju; samodzielnie stosuje nabytą wiedzę w praktyce: sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, w razie potrzeby uruchamiając konteksty komparatystyczne i interdyscyplinarne; legitymuje się dobrą umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
dostateczny plus (+dst; 3,5): student posiada zadowalającą wiedzę o związkach literatury z filozofią; posługuje się na ogół poprawnie i ze zrozumieniem podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje wystarczającą znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada w większości zadowalającą świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; legitymuje się umiarkowaną świadomością ich historycznego rozwoju; stosuje nabytą wiedzę w praktyce: w miarę sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, uruchamiając niekiedy konteksty komparatystyczne i interdyscyplinarne; legitymuje się wystarczającą umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
dostateczny (dst; 3,0): student posiada podstawową wiedzę o związkach literatury z filozofią; posługuje się nie zawsze poprawnie i ze zrozumieniem podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje niewielką znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada umiarkowaną lub niewielką świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go ograniczona świadomość ich historycznego rozwoju; ma trudności z zastosowaniem nabytej wiedzy w praktyce: niezbyt sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, najczęściej mając trudność z uruchomieniem kontekstów komparatystycznych i interdyscyplinarnych; legitymuje się niewielką umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
niedostateczny (ndst; 2,0): student nie posiada podstawowej wiedzy o związkach literatury z filozofią; nie rozumie podstawowej terminologii właściwą dla obu dziedzin; dysponuje niewielką znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada umiarkowaną lub niewielką świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go ograniczona świadomość ich historycznego rozwoju; ma trudności z zastosowaniem nabytej wiedzy w praktyce: niezbyt sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, najczęściej mając trudność z uruchomieniem kontekstów komparatystycznych i interdyscyplinarnych; nie posiada umiejętności budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
Literatura
Zalecana literatura:
A. Bielik-Robson, Cienie pod czerwoną skałą. Eseje o literaturze, Znak, Kraków 2016.
Wypowiedź literacka a wypowiedź filozoficzna. Studia, red. Michał Głowiński i Janusz Sławiński, Wrocław 1982.
Markowski Michał Paweł, Pragnienie obecności. Formy reprezentacji od Platona do Kartezjusza, słowo/ obraz terytoria, Gdańsk 1999.
Markowski Michał Paweł, Nietzsche. Filozofia interpretacji, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2001.
Literackość filozofii – filozoficzność literatury, pod red. B. Sienkiewicz i T. Sobieraja, Wydawnictwo Semper, Warszawa 2009.
F. Schlegel, Fragmenty, tłum. C. Bartl, oprac., wstępem i komentarzami opatrzył M. P. Markowski, Kraków 2009.
P. de Man, Ideologia estetyczna, tłum. A. Przybysławski, Gdańsk 2000.
Filozofia i literatura. Antologia tekstów, pod red. A. Głąb, Warszawa 2011.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: