Fonetyka artykulacyjna z fonologią - spec. logopedyczna 03-FAF-12PDL-E

Treści programowe dla przedmiotu:
- fonetyka jako dyscyplina językoznawcza i nauka stosowana – jej znaczenie w logopedii,
- budowa, ruchy i funkcje narządów mowy,
- system wokaliczny współczesnego języka polskiego; problem samogłosek nosowych,
- system konsonantyczny współczesnego języka polskiego,
- koartykulacja i asymilacje; podstawowe zasady dystrybucyjne polskiej fonetyki,
- norma wymawianiowa współczesnej polszczyzny,
- fonetyka suprasegmentalna,
- fonetyczna reprezentacja współczesnych tekstów polskich,
- przedmiot badań fonologii; fonologia a inne poziomy języka; najważniejsze procesy i reguły fonologiczne,
- system fonologiczny współczesnej polszczyzny; zapis fonologiczny tekstów mówionych; znaczenie fonologii w logopedii.

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: - zapoznanie słuchaczy z podstawową terminologią z zakresu fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego oraz możliwościami wykorzystania tych dziedzin nauki w logopedii, - uświadomienie studentom budowy narządów mowy i ich funkcji w trakcie artykulacji, - charakterystyka samogłosek i spółgłosek we współczesnym języku polskim w izolacji oraz ich przekształceń w mowie spontanicznej, - zapoznanie studentów z normą fonetyczną współczesnej polszczyzny, - zrozumienie przez studentów roli cech suprasegmentalnych w komunikacji ustnej, - wyjaśnienie studentom zasad transkrypcji fonetycznej w alfabecie międzynarodowym i utrwalenie (doskonalenie) umiejętności odzwierciedlania artykulacji przy zastosowaniu alfabetu slawistycznego, - zdobycie przez studentów wiedzy dotyczącej najważniejszych procesów i reguł fonologicznych oraz współczesnego systemu fonologicznego, - rozwinięcie umiejętności poprawnego wypowiadania się w mowie w języku polskim.

Kierunek studiów

filologia polska

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Elementy wykładu z prezentacją multimedialną, metoda warsztatowa, dyskusja, metoda problemowa.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

I rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Podstawowa wiedza z zakresu gramatyki współczesnego języka polskiego.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2019/SL:

Ewa Kaptur
Małgorzata Rutkiewicz-Hanczewska
Jolanta Sławek

W cyklu 2018/SL:

Krzysztof Skibski

Efekty kształcenia

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:
- właściwie stosować terminologię związaną ze współczesną polską fonetyką oraz fonologią,
- znać budowę narządów mowy, rozumieć ich ruchy i funkcje w wytwarzaniu dźwięków mowy,
- poprawnie charakteryzować samogłoski oraz spółgłoski we współczesnym języku polskim (szczególnie pod względem artykulacyjnym),
- posługiwać się transkrypcją fonetyczną (zarówno w slawistycznym, jak też międzynarodowym alfabecie fonetycznym),
- znać i umieć stosować w praktyce normę fonetyczną współczesnej polszczyzny,
- właściwie rozpoznać i opisać zjawiska z zakresu koartykulacji oraz fonetyki suprasegmentalnej,
- scharakteryzować system fonologiczny języka polskiego oraz najważniejsze procesy i reguły fonologiczne; zapisać fonologicznie tekst mówiony,
- właściwie wykorzystać opracowania naukowe podczas zajęć oraz w pracy własnej.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość ogólnych i szczegółowych zagadnień z zakresu fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, bardzo dobra umiejętność posługiwania się transkrypcją fonetyczną i fonologiczną.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z niewielkimi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): dobra znajomość ogólnych i szczegółowych zagadnień z zakresu fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, dobra umiejętność posługiwania się transkrypcją fonetyczną i fonologiczną.

dostateczny plus (+dst; 3,5): słaba znajomość ogólnych i szczegółowych zagadnień z zakresu fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, słaba umiejętność posługiwania się transkrypcją fonetyczną i fonologiczną.

dostateczny (dst; 3,0): znaczne braki w podstawowej wiedzy z zakresu omawianych zagadnień; liczne błędy w transkrypcji fonetycznej i fonologicznej.

niedostateczny (ndst; 2,0): brak znajomości omawianych zagadnień i nabycia nowych umiejętności.

Kryteria oceniania:
- egzamin ustny,
- pisemna praca zaliczeniowa,
- poziom wykazywanej wiedzy z zakresu objętego programem zajęć,
- poziom aktywności w trakcie zajęć,
- obecność na zajęciach (dopuszczalne jest nieusprawiedliwiona nieobecność na jednych zajęciach).

Praktyki zawodowe

tak (80 h)

Literatura

Zalecana literatura:
L. Dukiewicz, I. Sawicka, Fonetyka i fonologia, Kraków 1995 [z serii: Gramatyka współczesnego języka polskiego, red. S. Urbańczyk].
B. Dunaj, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” 2006, z. 3, s. 161-172.
H. Jadacka, Współczesne błędy wymawianiowe, „Poradnik Językowy” 2006, z. 10, s. 47-52.
B. Karczmarczuk, Wymowa polska z ćwiczeniami, Lublin 2012.
L. Madelska, M. Witaszek-Samborska, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, wyd. VII popr. i uzup., Poznań 2015.
A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005 [rozdziały dotyczące normy językowej].
D. Ostaszewska, J. Tambor, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice 1999.
Rentgenogramy, palatogramy, labiogramy [płyta CD firmy Komlogo].
J. Szpyra-Kozłowska, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin 2002.
B. Wierzchowska, Budowa i funkcjonowanie narządów mowy [p. 1-10], w: tejże, Wymowa polska, Wrocław 1979, s. 20-43.
M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2000.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-FAF-12PDL-E w USOSweb