Język w kontekście kulturowym 03-F-JwKK

Treści programowe dla przedmiotu:
- relacja język- kultura na gruncie refleksji nad językiem; przegląd wybranych kierunków badawczych,
- zawarta w języku konceptualizacja i ocena świata: stereotyp, rama doświadczeniowa, kontekst sytuacyjny i kulturowy słowa (wypowiedzi), wartości i wartościowanie w języku, punkt widzenia a perspektywa, profilowanie pojęć, definicja kognitywna,
- stereotyp w dyskursie naukowym – wybrane ujęcia badawcze na gruncie nauk humanistycznych i społecznych; stereotyp na gruncie badań językoznawczych- ujęcia teoretyczne i zastosowanie badawcze, np. obcy, inny – przejawy w polszczenie (stereotypy narodowe i etniczne, auto- i heterostereotyp),
- kategoria potoczności w języku; język jako wyraz potocznej konceptualizacji rzeczywistości,
- tabu językowe- uwarunkowania kulturowe; tabu a polityka poprawności językowej; eufemizmy,
- globalizacja i amerykanizacja- obraz zjawiska w polszczyźnie współczesnej,
- wspólnoty dyskursywne (subkultury komunikacyjne) w ramach określonej społeczności językowej i ponad jej granicami.

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: Konwersatorium poświęcone jest refleksji nad ujmowaną dwukierunkowo relacją język – kultura. Członem wyróżnionym w tej relacji jest język jako osobliwa forma działania społecznego, której dla pełnego zrozumienia nieodzowne jest osadzenie w kontekście kulturowym. Celami zajęć są: - wskazanie możliwości wykorzystania nabytej wiedzy i umiejętności w samodzielnych pracach badawczych z zakresu językoznawstwa kulturowego, - uświadomienie kulturowego uwarunkowania różnic między językami (na poziomie gramatycznym i pozagramatycznym) wytworzonymi w odmiennych kręgach kulturowych, - wdrażanie do umiejętnego, samodzielnego zgłębiania wiedzy w zakresie poruszanym podczas zajęć, - kształcenie zdolności samodzielnej interpretacji języka w przestrzeni semiotycznej, - doskonalenie krytycznej samodzielnej lektury tekstów naukowych z zakresu poruszanego na zajęciach.

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, dyskusja, metoda ćwiczeniowa, demonstracje dźwiękowe i/lub video.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Koordynatorzy przedmiotu

Andrzej Sieradzki

Efekty kształcenia

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- zna i rozumie podstawową literaturę przedmiotu prezentującą różne rozwiązania metodologiczne na obszarze relacji język-kultura,
- potrafi wyodrębnić i rozpoznać określone stanowiska badawcze przyjmowane w kulturowym nurcie badań nad językiem, co umożliwi mu dialog z osobami reprezentującymi odmienną postawę metodologiczną w zakresie relacji język-kultura oraz tymi, którzy przyjmują inne rozumienie języka,
- umie poddać analizie treść prac naukowych o szczególnym znaczeniu dla badań w zakresie językoznawstwa kulturowego, przeprowadzić dyskusję, z prezentowanymi w nich problemami oraz korzystać w sposób krytyczny z elementów warsztatu metodologicznego różnych orientacji badawczych,
- zna i rozumie wzajemną zależność języka i kultury, oraz wpływ czynników zewnętrznych na kierunki ewolucji języka jako fenomenu uniwersalnego oraz zna proces socjalizacji językowej,
- potrafi przygotować (samodzielnie lub w zespole) pracę pisemną lub prezentację multimedialną z zakresu językoznawstwa kulturowego.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0)
dobry plus (+db; 4,5)
dobry (db; 4,0)
dostateczny plus (+dst; 3,5)
dostateczny (dst; 3,0)
niedostateczny (ndst; 2,0)

Literatura

Zalecana literatura:
L. M.Ahearn, Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie, przeł. W. Usakiewicz, Kraków 2013.
J. Anusiewicz, Kulturowa teoria języka. Zarys problematyki, w: „Język a Kultura”, t. 1: Podstawowe pojęcia i problemy, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław 1991, s. 17-30.
J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006.
E. Grzelak, O „prawdach” w czasach postprawdy. Perspektywa komunikologiczna, Poznań 2019.
Język a kultura, t. 21, Tabu w języku i kulturze, Wrocław 2009.
Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, [rozdziały: R. Tokarski, Słownictwo jako interpretacja świata; J. Bartmiński/ J. Panasiuk, Stereotypy językowe.]
M. Z. Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.
M. Karwatowska, J. Szpyra-Kozłowska, Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim, Lublin 2005.
G. Majkowska, Język mediów w perspektywie aksjologicznej, [w:] J. Mazur, M. Rzeszutko Iwan (red.), Język polski jako narządzie komunikacji we współczesnym świecie, Lublin 2007.
A. Rejter, Płeć, język, kultura, Katowice 2013.
Sapir, Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, tłum. B. Stanosz i R. Zimand, wstęp. A. Wierzbicka, Warszawa 1978.
Style konwersacyjne, red. B. Witosz, Katowice 2006, [zwłaszcza cz. II:] Style konwersacyjne w komunikacji międzykulturowej (etnolekty, socjolekty, biolekty).
A. Wierzbicka, Język – umysł – kultura, red. J. Bartmiński, Warszawa 1999 [rozdziały: Wolność - libertas - freedom - svoboda. Uniwersalne ideały czy specyficzne dla danej kultury jednostki językowe; Emocje, język i „skrypty kulturowe”; Różne kultury, różne języki, różne akty mowy. ]
B.L. Whorf, Język, myśl i rzeczywistość, tłum. z ang. T. Hołówka, wstęp A. Schaff, Warszawa 1982.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-F-JwKK w USOSweb