Emancypacyjne, żałobne, queerowe. Narracje o powojennej modernizacji wsi i jej konsekwencjach w polskiej literaturze i kulturze XX i XXI wieku 03-F-EZQ

Treści programowe dla przedmiotu:
- wprowadzenie,
- kulturowa historia socjalistycznej modernizacji wsi w PRL; przegląd podstawowych koncepcji teoretycznych,
- dyslokacje i pamiętniki chłopskie w PRL: kolektywna próba wypowiedzenia doświadczenia emancypacji w warunkach socjalistycznej modernizacji,
- prześniona rewolucja?,
- wieś w socrealizmie,
- socrealistyczne wizje kobiecej emancypacji,
- odwilż w literaturze i zmiana narracji o "skoku w nowoczesność",
- nurt chłopski w prozie (1); próba scalenia tożsamości,
- nurt chłopski w prozie (2); narracje czasu kryzysu,
- nurt chłopski w prozie (3); w stronę narracji nekrograficznych,
- "słabe obrazy" czasu transformacji,
- sprawa chłopska i polskie "przeklęte problemy",
- rewizje Zagłady,
- widmowe narracje o wsi w prozie najnowszej,
- queerowanie historii ludowej; pamiętniki osób LGBT+.

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: Celem proponowanych zajęć fakultatywnych będzie przyjrzenie się wybranym narracjom na temat socjalistycznej modernizacji wsi po II wojnie światowej i jej konsekwencji w polskiej literaturze i kulturze XX i XXI w. Punktem wyjścia będą dla nas z jednej strony rozważania z zakresu polskiej historii społeczno-gospodarczej o socjalistycznym wariancie „skoku w nowoczesność” i jego składowych (reformie rolnej, kolektywizacji, upowszechnieniu edukacji, urbanizacji), z drugiej – rozważania dotyczące możliwości tworzenia narracji emancypacyjnych w Polsce po 1945 r. Podczas zajęć analizie poddamy różne formy wypowiedzi (m.in. pamiętniki chłopskie, chłoporobotnicze i queerowe, twórczość socrealistyczną, XX-wieczną i współczesną prozę o wsi i miejskich peryferiach) po 1945 r. i zastanowimy się, jakie wyłaniają się z nich strategie tożsamościowe i emancypacyjne i jak zmieniały się te strategie na przestrzeni lat w powiązaniu z przemianami kultury prawomocnej (począwszy od stalinizmu po kulturę współczesną). Zajęcia fakultatywne będą w zamierzeniu okazją do poszerzenia wiedzy o historii kultury polskiej XX i XXI w. oraz przećwiczenia zdolności analitycznych i interpretacyjnych tekstów literackich i tekstów kultury.

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda ćwiczeniowa.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Podstawowa wiedza na temat historii kultury polskiej XX i XXI w.

Koordynatorzy przedmiotu

Małgorzata Tarnowska

Efekty kształcenia

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka zna i rozumie:
- podstawowe zagadnienia z zakresu historii Polski, a także wpływ historii na rozwój języka, literatury i kultury polskiej,
- w podstawowym stopniu związki kultury, literatury i sztuki polskiej z historią, kulturą, literaturą i sztuką powszechną,
- wybrane fakty związane z najnowszą literaturą i wydarzeniami życia kulturalnego.

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:
- wykorzystywać we własnej praktyce badawczej i zawodowej specyfikę tekstów literackich oraz właściwe im funkcje języka,
- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i wykorzystywać informacje dla celów badawczych lub zawodowych,
- rozpoznać różne rodzaje tekstów, ze szczególnym uwzględnieniem tekstów literackich, oraz przeprowadzić ich analizę i interpretację w konkretnym kontekście kulturowym i zawodowym,
- formułować i wyrażać w mowie i piśmie własne poglądy w ważnych sprawach dotyczących kultury, życia społecznego, problemów zawodowych i kwestii światopoglądowych.

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka jest gotów do:
- przejęcia odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, świata,
- pogłębiania świadomości roli wiedzy o języku, literaturze i kulturze rodzimej w budowaniu tożsamości zbiorowej i rozwijaniu więzi społecznych.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0)
dobry plus (+db; 4,5)
dobry (db; 4,0)
dostateczny plus (+dst; 3,5)
dostateczny (dst; 3,0)
niedostateczny (ndst; 2,0)

Literatura

Zalecana literatura:
A. Leszczyński, Ludowa historia Polski, Warszawa 2021 (fragmenty).
P.W. Ryś, „Zwrot plebejski” we współczesnej polskiej humanistyce i debacie publicznej, [w:] Historia. Interpretacja. Reprezentacja, t. III, red. L. Mokrzecki, M. Brodnicki, J. Taraszkiewicz, Gdańsk 2015 (online).
A. Leder, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa 2014 (fragmenty).
Pamiętniki z serii „Młode pokolenie wsi Polski Ludowej”, Warszawa 1964-1980 (wybrane pamiętniki).
P. Czapliński, Dyslokacje. Przymiarka do historii powojennej literatury polskiej, [w:] Sam początek. Lata 1944-1948 w literaturze okresu Polski Ludowej, red. H. Gosk, B. Karwowska, s. 9-25.
W. Zalewski, Traktory zdobędą wiosnę, Warszawa 1951.
Przygoda na Mariensztacie, reż. L. Buczkowski, Polska 1953 (online).
M. Fidelis, Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, W.A.B., Warszawa 2010 (fragmenty).
M. Dąbrowska, Na wsi wesele, Warszawa 1955.
J. Gapińska, Geneza i realia „Na wsi wesela” Marii Dąbrowskiej, „Prace Polonistyczne” 1978 nr 34, s. 269-294.
H. Bereza, Nurt chłopski w prozie, [w:] tegoż, Związki naturalne, Warszawa 1972.
T. Nowak, Przebudzenia, Kraków 1962 (wybrane opowiadania).
E. Klekot, Pany, folklor i lud, [w:] Pany chłopy chłopy pany, red. W. Szymański, M. Ujma, Galeria Sztuki Współczesnej BWA Sokół, Nowy Sącz 2016, s. 52-61.
E. Redliński, Awans (dowolne wydanie).
W. Myśliwski, Kamień na kamieniu (dowolne wydanie).
W. Myśliwski, Kres kultury chłopskiej, „Twórczość”, kwiecień 2004 (online).
Film Arizona, reż. E. Borzęcka, Polska 1997 (online).
R. Sulima, Sprawa chłopska i polskie „przeklęte problemy”, „Kultura Współczesna” 2015, nr 1, s. 20-29.
hasło Stodoła, [w:] Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, red. J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017, s. 574.
Pokłosie, reż. W. Pasikowski, Polska 2012 (online).
P. Czapliński, Śmierć, śmierć, inne życie. Wieś w literaturze polskiej przełomu XX i XX wieku, „Teksty Drugie” 2017, nr 6, s. 15–35.
A. Stasiuk, Opowieści galicyjskie, Czarne 1998.
W. Grzegorzewska, Guguły, Wołowiec 2014.
Cała siła, jaką czerpię na życie, red. J. Bednarek i in., Kraków 2022.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-F-EZQ w USOSweb