Archeologia tekstu średniowiecznego 03-F-ATS

Treści programowe dla przedmiotu:
- powstawanie i kopiowanie tekstu dawnego,
- odczytanie rękopisu, transkrypcja, transliteracja,
- specyfika tekstu staropolskiego,
- metoda analizy i interpretacji tekstu staropolskiego.

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: - zaznajomienie studentów ze specyfiką literatury średniowiecznej i języka staropolskiego, - wykształcenie podstawowych umiejętności paleograficznych (odczytywanie rękopisu), - wykształcenie postawy nieufności wobec dawnego tekstu i języka, dystansu wobec własnej kompetencji językowej, - zaznajomienie studentów z warsztatem średniowiecznego pisarza (w szczególności kopisty) i ze specyfiką tekstu staropolskiego, zwłaszcza w kontekście wielowarstwowości genetycznej, - wykształcenie umiejętności lingwistycznej i interdyscyplinarnej analizy tekstów dawnych, prowadzonej z perspektywy diachronicznej, - kształtowanie świadomości specyfiki literatury, języka i kultury średniowiecza (w tym zwrócenie uwagi na konieczność interdyscyplinarnego podejścia do przedmiotu badań).

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, uczenie problemowe (problem-based learning), metoda ćwiczeniowa, metoda laboratoryjna, metoda warsztatowa, metody aktywizujące.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Koordynatorzy przedmiotu

Tomasz Mika

Efekty kształcenia

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- posługuje się terminami i pojęciami z zakresu analizy i interpretacji tekstu dawnego,
- zna zaawansowane metody analizy i interpretacji tekstu staropolskiego,
- unika anachronizmów; zna i uwzględnia przy analizie kontekst powstania tekstu dawnego,
- samodzielnie korzysta ze Słownika staropolskiego, Słownika pojęciowego języka staropolskiego oraz słowników etymologicznych,
- potrafi dokonać lingwistycznej analizy tekstu średniowiecznego, uwzględniając specyfikę tekstu staropolskiego, zwłaszcza jego wielowarstwowość.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): student bardzo dobrze rozumie specyfikę literatury średniowiecznej i języka staropolskiego oraz konieczność interdyscyplinarnego podejścia do przedmiotu badań. W stopniu dobrym opanował podstawowe umiejętności paleograficzne i posiadł zdolność lingwistycznej analizy tekstów dawnych; zna warsztat średniowiecznego pisarza, potrafi rozpoznać przejawy wielowarstwowości, ingerencji kopistów, pracuje ze wskazanymi słownikami.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami zwłaszcza w zakresie działań wymagających samodzielności.

dobry (db; 4,0): student dobrze rozumie specyfikę literatury średniowiecznej i języka staropolskiego oraz konieczność interdyscyplinarnego podejścia do przedmiotu badań. W stopniu zadowalającym opanował podstawowe umiejętności paleograficzne i posiadł podstawy lingwistycznej analizy tekstów dawnych; rozumie, na czym polega wielowarstwowość, posługuje się Słownikiem staropolskim.

dostateczny plus (+dst; 3,5): student dobrze rozumie specyfikę literatury średniowiecznej i języka staropolskiego, w stopniu zadowalającym opanował podstawowe umiejętności paleograficzne i lingwistycznej analizy tekstów dawnych.

dostateczny (dst; 3,0): student ma ogólną wiedzą na temat literatury i języka średniowiecza i podstawowe umiejętności analizy tekstu dawnego.

Literatura

Zalecana literatura:
Bobrowski Ireneusz (2005): Lex Durani, „Polonica” t. 24-25, s. 382-383.
Łopaciński Hieronim, Reguła Trzeciego Zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV-go i początku XVI-go, „Prace Filologiczne” 1984, t. 4., z.3., s. 690–794.
Masłej Dorota, Glosa – problemy definicyjne i terminologiczne, [w:] Metodologie językoznawstwa. Od diachronii do panchronii, red. P. Stalmaszczyk, Łódź 2018, s. 53-63.
Masłej Dorota, Mika Tomasz, Glosy jako integralny składnik średniowiecznego tekstu. W poszukiwaniu adekwatnych procedur badawczych, „LingVaria” 2020, nr 1(29).
Mika Tomasz, The Oldest Polish Texts: New Methods and New Research Issues in Polish Historical Linguistics, [w:] A Kapetanović (red.), The Oldest Linguistic Attestations and Texts in the Slavic Languages, Wien 2018, s 212–233.
Pańczak Alojzy, Historia III Zakonu Franciszkańskiego, Warszawa – Woźniki 2015.
Rzepka Wojciech R., Wydra Wiesław, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 2004.
Twardzik Wacław (1997): O uważniejszym aniżeli dotychmiast tekstu staropolskiego czytaniu i jakie z niego pożytki płyną rozprawa śliczna i podziwienia godna, Kraków.
Wacław Twardzik, Glosy w „Rozmyślaniu przemyskim”, „Teksty Drugie” 1994, nr 3, s. 155-165.
Zdzisława Krążyńska, Średniowieczne techniki rozbudowywania zdań (na przykładzie wielkopolskich rot sądowych), „Kwartalnik Językoznawczy” 2010, nr 3-4, s. 1-17.
Zofia Wanicowa, Mechanizm błędów translacyjnych w "Biblii Królowej Zofii" a spór o podstawę jej przekładu, „Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze” 4, 13-35, 2010.
Jak badać teksty staropolskie, red. T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Stramczewska, Poznań 2015 (wybrane artykuły).
Mika Tomasz, Tekst staropolski jako odmienny obiekt badań? W poszukiwaniu narzędzi opisu, „LingVaria” 2015, nr 2 (20), s. 235-250.
Wanicowa Zofia, Ignota, dubia, reperta. Czytać i rozumieć staropolszczyznę, Kraków 2009.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-F-ATS w USOSweb