Esej, recenzja, felieton 03-ERF-21SZPDU

Treści programowe dla przedmiotu:
- „coś, czym nie jest”: o gatunku i poetyce eseju,
- esej a europejska i polska samoświadomość; linie rozwojowe od Montaigne’a do np. Brodskiego,
- esej między prozą artystyczną a pisarstwem naukowym,
- felieton jako gatunek dziennikarski i odmiana „powieści w odcinkach”,
- recenzja jako gatunek krytycznoliteracki; siła szybkiego reagowania na sytuacje literacką; instrukcja czytania i wartościowania,
- recenzja a dylematy etyczne związane z rynkiem wydawniczym (rynkiem sztuki).

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: Celem przedmiotu Esej, recenzja, felieton jest przedstawienie teorii i zainicjowanie praktyki w obrębie wymienionych gatunków z pogranicza literatury, krytyki literackiej i dziennikarstwa. Jeśli esej to forma szczególnie wymagająca, choć trudna do zdefiniowania, heterogeniczna i z natury intertekstualna, heretycka (w stosunku do przyjętych w danym czasie zasad uprawiania nauki, humanistyki i literatury), a jednocześnie prestiżowa (ze względu na wielką tradycję i pożądane kompetencje autora), to recenzja jawi się jako gatunek stricte użytkowy. Wreszcie felieton, mający za sobą autorytet wielkich mistrzów tej formy wypowiedzi, bywa oskarżany o patologiczny rozrost w dzisiejszej kulturze („felietonizacja refleksji”). Z tego wynikają różnorodne komplikacje, możliwości i ograniczenia, które muszą zostać zaprezentowane i skomentowane podczas zajęć.

Kierunek studiów

sztuka pisania

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda warsztatowa, demonstracje dźwiękowe i/lub video.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

II stopień

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

II rok

Efekty kształcenia

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- zna tradycje, odmiany oraz kontrowersje (genologiczne, aksjologiczne) dotyczące eseju,
- rozpoznaje pisarstwo eseistyczne, potrafi zrekonstruować poetyki poszczególnych esejów, odnieść się do wartości, na których są oparte i samodzielnie je ocenić,
- zna polską szkołę eseju: od gawędy szlacheckiej, przez eseistykę filozoficzną S. Brzozowskiego i B; Micińskiego, do współczesnych osiągnięć (np. R. Przybylskiego czy Cz. Miłosza),
- rozumie meandry formalne i myślowe felietonu: od Boya do Pilcha,
- potrafi określić kompetencje recenzenta w świecie zmieniających się wartości estetycznych i reguł funkcjonowania sztuki: od J. Stempowskiego do gazetowej taksonomii,
- mając świadomość trudności i uwikłań gatunków, podejmuje prób uprawiania ww. form.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość problemów poruszanych na zajęciach, wysoka wartość merytoryczna stylistyczna zadanych prac pisemnych, umiejętność uzasadniania własnych racji i wyborów podczas prezentacji i w polemice, bardzo wysoki poziom przygotowania do udziału w dyskusji, zaawansowana umiejętność oceniania tekstu oraz operowania wartością w odniesieniu do tekstu literackiego, zaawansowana umiejętność wyznaczania priorytetów, dostrzegania hierarchii wartości i problemów problemu.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami; szczególnie w zakresie prac pisemnych i przygotowania do udziału w dyskusji; rozwinięta umiejętność oceniania tekstu oraz operowania wartością w odniesieniu do tekstu literackiego, rozwinięta umiejętność wyznaczania priorytetów, dostrzegania wagi problemu.

dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć: gorsza znajomość problemów poruszanych na zajęciach, mniejsza ilość i wartość prac pisemnych oraz słabsze zaangażowanie w dyskusje podczas zajęć; słabsza umiejętność oceniania i wyznaczania priorytetów
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość najważniejszych pojęć i problemów poruszanych na zajęciach, poprawne wykonanie zadań praktycznych, słabe zaangażowanie w przebieg zajęć; elementarna umiejętność wartościowania oraz oceny wagi problemu.

dostateczny (dst; 3,0): podstawowa znajomość podstawowych pojęć poruszanych na zajęciach, bardzo mała aktywność na zajęciach, mała ilość i niewielka wartość merytoryczna i stylistyczna zadanych prac pisemnych, znajomość podstawowych zagadnień z zakresu aksjologii.

niedostateczny (ndst; 2,0): brak aktywności w trakcie zajęć (udziału w dyskusji i w pracy zespołowej); zbyt mała ilość i bardzo mała wartość merytoryczna i stylistyczna zadanych prac pisemnych, brak elementarnej wiedzy i umiejętności przewidzianych programem ćwiczeń; brak znajomości zagadnień z zakresu aksjologii i nieumiejętność ich stosowania.

Literatura

Zalecana literatura:
Th. Adorno, Sztuka i sztuki. Wybór esejów, Warszawa 1990.
W. Hilsbecher, Esej o eseju, idem, Tragizm, absurd i paradoks. Eseje, pod red. S. Lichańskiego, Warszawa 1972.
M. Lilla, Lekcja Montaigne’a, „Przegląd Polityczny” 2014.
Polski esej. Studia, pod red. M. Wyki, Kraków 1991.
E. Naganowski, Powieść jako esej, esej jako powieść. „Teksty” 1976.
M. P. Markowski, Czy możliwa jest poetyka eseju?, w zb.: Poetyka bez granic, pod red. W. Boleckiego, W. Tomasika, Warszawa 1995.
M. Loba. Francuska szkoła pisania eseju. „Polonistyka” 1994, nr 2.
M. Pietrzak, Recenzja i felieton na tle przemian prasy polskiej. Kilka uwag z ewolucji gatunku, Łódź 2014.
A. Kaliszewski, Recenzja dziennikarska. Oblicza klasycznego gatunku w dobie infotainmentu, „Naukowy Przegląd Dziennikarski” 2014, nr 3
J. Pilch, Pociąg do życia wiecznego, Warszawa 2007.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-ERF-21SZPDU w USOSweb