Prowadzony w cyklach: 2021/SL, 2023/SL

Punkty ECTS: 3

Język: język polski

Organizowany przez: Wydział Biologii

Prawne i etyczne aspekty badań człowieka 01-BIZC-CZLOBADASP

Treści kształcenia:
(1) Prezentacja tematyki zajęć i kryteriów oceniania – informacje organizacyjne.
(2) Status i metodologia bioetyki jako transdyscyplinarnej dziedziny wiedzy. Zdrowie jako dobro publiczne - systemy opieki zdrowotnej w UE
(3) Etyczna problematyka początków życia (zdrowie prokreacyjne, elementy perinatologii i neonatologii, najważniejsze europejskie i amerykańskie kazusy dot. badań prenatalnych oraz aborcji)
(4) Terapia genowa (biokonserwatyzm vs transhumanizm, prawo do dziedzictwa genetycznego, enhancement a terapia medyczna, terapia germinalna a terapia somatyczna; prawa pacjenta – dziedzictwo genetyczne, tożsamość biologiczna i psychiczna)
(5) Etyczne aspekty decyzji o śmierci (koncepcje samostanowienia i podmiotowości; argumenty pro- i kontreutanazyjne w humanistyce oraz w aktualnej debacie prawno-medycznej; definicje stanu terminalnego, stanu wegetatywnego oraz śmierci mózgu; najważniejsze europejskie i amerykańskie kazusy dot. eutanazji biernej, eutanazji czynnej oraz samobójstwa wspomaganego medycznie).
(6) Transplantacje (definicje śmierci, w tym śmierci mózgu, historia medycyny transplantacyjnej, stanowiska wiodących religii monoteistycznych wobec idei transplantacji, polska ustawa transplantacyjna, tzw. rynek organami, innowacyjne transplantacje).

W cyklu 2021/SL:

Zob. poniżej - zakres tematów Konwersatorium

W cyklu 2023/SL:

Zob. poniżej - zakres tematów Konwersatorium

Cele kształcenia

Celem zajęć jest zapoznanie Studentów z problematyką etyki medycznej, podkreślając transdyscyplinarną perspektywę bioetyczną: aksjologia (teoria wartości a światopoglądy, regulacje prawne a „wyznawane wartości”), etyka szczegółowa (w tym zawodów medycznych), kognitywistyka/ neuroantropologia (kategorie choroby, stanu terminalnego, śmierci; koncepcje samostanowienia i autonomii, charakterystyka tzw. pacjenta kompetentnego itd.), filozofia prawa (w tym przepisy prawa i kodeksy dot. zawodów medyczych), filozofia społeczna i filozofia polityczna (m.in. kwestia dystrybucji dóbr – dostępu do świadczeń i terapii). Bioetyka jest zatem wykładana jako interdyscyplinarna dziedzina wiedzy. Duża uwaga poświęcona zostanie analizie systemu opieki zdrowotnej, a samo „zdrowie” rozumiane będzie, na gruncie aksjo-normatywnym, jako dobro publiczne. Zajęcia mają formułę Konwerstorium, zatem celem jest przede wszystkim stworzenie przestrzeni do aktywnego udziału Studentów w zajęciach. W ramach Konwersatorium analizowane są obszernie kazusy bioetyczne – wiodące zarówno w literaturze przedmiotu, jak i debacie publicznej – oraz terapie projektowane lub już wprowadzane w etap badań klinicznych. Są one konfrontowane z przepisami prawa (ze wskazaniem na ich rolę w ewentuanej zmianie ustawodawstwa), a następnie poddawane wspólnej analizie merytorycznej i dyskutowane (np. w formie panelu, w podziale na grupy pro i contra). Praca własna Sudentów – czyli: zapoznanie się z zadanym materiałem – służyć ma przede wszystkim nabywaniu i pogłębianiu zdolności samodzielnej pracy akademickiej. Przygotowanie się do zajęć oznaczać będzie np. zaznajomienie się z kazusem bioetycznym, artykułem naukowym, co znacza autentyczne ćwiczenie się w kompetencjach bioetycznych, m.in. w pozyskiwaniu i analizowaniu informacji naukowej.

Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć

Materiały będą udostępniane Studentom za pośrednictwem platformy MS Teams.

Kierunek studiów

Biologia i zdrowie człowieka

Liczba godzin przedmiotu

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Analiza materiału/tekstu, dyskusja, wykład konwersatoryjny, metoda laboratoryjna

Moduł zajęć/przedmiotu prowadzony zdalnie (e-learning)

W zależności od roku akademickiego - zajęcia prowadzone całościowo lub częściowo w formie zdalnej.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

jednolite magisterskie

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

V rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Nie ma żadnych wymagań wstępnych poza bardzo dobrą znajomością języka polskiego oraz podstawową (A2) znajomością języka angielskiego.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023/SL:

Ewa Nowak

W cyklu 2021/SL:

Małgorzata Bogaczyk-Vormayr

Cele kształcenia przedmiotu cyklu

Efekty kształcenia

Studenci rozumieją interdyscyplinarną specyfikę dziedziny wiedzy jaką jest bioetyka

Studenci potrafią sklasyfikować argumentację bioetyczną na dowolny temat (prawo do aborcji, klauzula sumienia, prawo pacjenta do informacji, paternalizm lekarski, samobójstwo wspomagane niemedycznie, terapia genowa itd.) według stanowisk wiodących w debacie bioetycznej (np. utylitaryzm, etyka chrześcijańska, etyka eudajmonistyczna, etyka perfekcjonalistyczna itd.)

Studenci mają podstawowe informacje o zasadach działania polskiego systemu opieki zdrowotnej do końca XX w. oraz szczegółowe dotyczące transformacji tego systemu w XXI w. Studenci potrafią dokonać charakterystyki oraz etycznej oceny aktualnych modeli świadczenia opieki medycznej w krajach UE.

Studenci znają historyczny przebieg zmiany ustawodawstwa - w co najmniej kilku europejskich krajach oraz w USA - dotyczącego ochrony życia poczętego i prawa do jego przerwania.

Studenci znają historyczny przebieg zmiany ustawodawstwa dotyczącego ochrony życia pacjenta i prawa do odstąpienia od leczenia lub przerwania życia pacjenta (USA, Japonia, co najmniej kilka krajów europejskich).

Studenci potrafią zdefiniować terapię uporczywą, stan terminalny, opiekę paliatywną, eutanazję bierną, eutanazję czynną, samobójstwo wspomagane medycznie oraz samobójstwo wspomagane niemedycznie.

Studenci znają aktualne polskie ustawodawstwo dotyczące transplantologii, aborcji, badań prenatalnych, opieki paliatywnej, ochrony praw pacjenta w stanie wegetatywnym.

Studenci rozumieją rozróżnienie pomiędzy Biokonserwatyzmem a Transhumanizmem i potrafią podać zarys historyczny jak i tematyczną definicję obu stanowisk.

Studenci rozumieją specyfikę badań prowadzonych na gruncie bioinżynierii – znają jej zastosowanie we współczesnej medycynie (np. potrafią podać kilka przykładów aparatury medycznej – diagnostycznej lub terapeutycznej) oraz wskazują na prawne i etyczne dylematy charakterystyczne dla tej dziedziny.

Studenci poznali przebieg debaty dotyczącej terapii genowej na przestrzeni ostatnich 30 lat i znają aktualnie wdrażane na świecie (UE, USA, Japonia, Chiny) terapie genowe.

Studenci potrafią dokonywać normatywnej oceny przebiegu wybranych przypadków medycznych oraz formułować suwerenne etyczne stanowisko argumentacyjne wobec konkretnych przepisów prawa.

Studenci potrafią opracować model kazusu bioetycznego na podstawie informacji prasowej (zawierającej informację medyczną, prawną i biograficzną) oraz własnych nabytych kompetencji bioetycznych.

Studenci potrafią wykorzystać zdobyte informacje, wykazują gotowość do podejmowania inicjatyw i czynności badawczych inspirowanych zdobytą wiedzą.
Potrafią zastosować regulacje normatywne i proceduralne dotyczące badań w kontekście projektu typu biomedycznego

Kryteria oceniania

Frekwencja - nie więcej niż 2 nieuspr. nieobecności (warunek formalny uzyskania oceny pozytywnej)
Aktywność (rozstrzyga o ocenie powyżej 4,0)
Praca pisemna (obowiązkowa)

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy

Literatura

Baza kazusów bioetycznych: Interdyscyplinarne Centrum Etyki UJ: http://bazy.incet.uj.edu.pl/dzialy.php?l=pl&i=388&p=31&m=27&z=0&kk=1 (dostęp: 10.01.2020)

S. Bednarz (red.), Etyczne aspekty transplantacji, Kraków 2009.

W. Chańska, J. Różyńska (red.), Bioetyka, Warszawa 2013. (Uwaga: Ta praca zbiorowa stanowi naszą lekturę obowiązkową; wybrane fragmenty zostaną uzupełnione w formie skanów.)

B.Chyrowicz, Bioetyka. Anatomia sporu, Kraków 2015.

W. Galewicz (red.), Wokół śmierci i umierania, Kraków 2009.

J.Habermas, Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 2003.

J.Hartman, Czym jest bioetyka?, https://biotechnologia.pl/informacje/czym-jest-dzisiaj-bioetyka-jan-hartman,11973 (dostęp: 30.09.2018).

M.Soniewicka, Transhumanizm: kilka uwag na temat filozoficznych źródeł sporu o ideę biomedycznego ulepszania moralnego, „Ethics in Progress”, vol. 6 (2015). No. 1, p. 38-55: https://www.elearning.amu.edu.pl/wns/pluginfile.php/21310/mod_resource/content/1/Soniewicka.pdf (dostęp: 30.09.2018).

K. Szewczyk: Bioetyka, t.2: Pacjent w systemie opieki zdrowotnej, Warszawa 2009.

W cyklu 2021/SL:

jak dla przedmiotu niezależnie od cyklu

W cyklu 2023/SL:

jak dla przedmiotu niezależnie od cyklu

Uwagi

W cyklu 2021/SL:

Zajęcia odbywają się w kilku blokach tematycznych (jedno spotkanie trwa każdorazowo 135 min). Zakłada się następujący przebieg zajęć:

(1) marzec 2021 – zającia dr M.Bogaczyk-Vormayr
- Konwersatorium (analiza zadanego materiału – tekstowego, video lub audio, np. kazus bioetyczny, artykuł naukowy – dyskusja, wypracowywanie stanowisk i argumentów, formułowanie wniosków) – maks. 80 min
- Przerwa – 10 min
- Wykład pogłębiający (do tematyki przedstawionej w omówionym materiale – tekstowym, video lub audio, np. kazus bioetyczny) – ok. 30 min
- Konwerstorium – zakończenie (ćwiczenie/ zadanie podsumowujące – indywidualne lub w grupach) – ok. 15 min

(2) kwiecień-maj 2021 – zajęcia prof. E. Nowak
- Zajęcia z prezentacją PPT i instruktażem do przygotowania ‘statements’
- Prezentacje studenckich ‘statements’ i dalszy instruktaż

Kalendarz zajęć: 2.03-30.03, 13.04-11.05. 2021; wtorki, 13.15-15.30

W cyklu 2023/SL:

Zajęcia odbywają się w kilku blokach tematycznych (jedno spotkanie trwa każdorazowo 135 min). Zakłada się następujący przebieg zajęć:

(2) kwiecień-maj 2021 – zajęcia prof. E. Nowak
- Zajęcia z prezentacją PPT i instruktażem do przygotowania ‘statements’
- Prezentacje studenckich ‘statements’ i dalszy instruktaż

Kalendarz zajęć: 2.03-30.03, 13.04-11.05. 2021; wtorki, 13.15-15.30

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 01-BIZC-CZLOBADASP w USOSweb